Psychologia biznesu to dziedzina psychologii, która zajmuje się badaniem i rozumieniem mechanizmów ludzkich zachowań w odniesieniu do kontekstu organizacyjnego oraz zachowań konsumenckich. Czy wiedza z zakresu psychologii biznesu jest potrzebna zarządzającym? Jeśli chcą osiągać cele poprzez kierowanych przez siebie ludzi, to wiedza psychologiczna jest im niezbędna. Jeśli nie wiedzą jakie czynniki wpływają na to, że pracownicy są efektywni oraz klienci kupują ich produkty, to organizacja przetrwa jedynie dzięki zwykłemu szczęściu.
Psychologia biznesu – charakterystyka
Psychologia biznesu zajmuje się wykorzystaniem teorii i koncepcji psychologicznych w warunkach biznesowych. Swoim oddziaływaniem obejmuje szerokie otoczenie organizacji: akcjonariuszy i właścicieli, zarządzających, pracowników, kontrahentów i kooperantów oraz klientów. Poprzez wykorzystanie psychologicznych prawidłowości ma za zadanie przyczyniać się do sprawnego funkcjonowania organizacji. Zajmuje się takimi obszarami jak satysfakcja i wydajność pracownicza, efektywność kadry zarządzającej, procesy produkcji, marketing, handel i obsługa klienta. Do głównych obszarów zainteresowania psychologii biznesu należą: przywództwo i zarządzanie, kultura organizacyjna i kształtowanie struktur organizacyjnych, motywowanie, komunikacja i współpraca, procesy grupowe, negocjacje, obsługa klienta. W psychologii biznesu wykorzystywana jest wiedza z takich dziedzin jak zarządzanie, marketing, reklama, ekonomia. Psychologia biznesu zapewnia wiele praktycznych rozwiązań z zakresu psychologii konsumenta i marketingu, zachowań zakupowych i zachowań podejmowanych pod wpływem reklamy oraz oddziaływań marketingowych. Wiedza z psychologii biznesu wspiera zarządzających w celu osiągnięcia pełnego potencjału przedsiębiorstwa.
Psychologia biznesu – powiązania z innymi dziedzinami
Psychologia biznesu wiąże się z wieloma dziedzinami. Należą do nich:
- Ekonomia – wspólnym tematem zainteresowań są tu zachowania konsumenckie, potrzeby konsumentów, wpływ emocji na podejmowane decyzje, motywacja i osobowość konsumentów. Psychologia biznesu wraz z ekonomią poszukują prawidłowości związanych z zachowaniami inwestycyjnymi, oszczędzaniem i finansami. Dla obu tych dziedzin kluczowe są kwestie związane z podejmowaniem ryzyka i psychologią podejmowania decyzji. Badają heurystyki poznawcze i strategie decyzyjne.
- Marketing i reklama – psychologia biznesu odgrywa kluczową rolę w tych dziedzinach. Kluczowe znaczenie ma tutaj badanie zachowań oraz wpływ na nie działań reklamowych i marketingowych. Przedmiotem analiz są oczekiwania konsumenta, skuteczność mechanizmów psychologicznych uruchamianych podczas odbioru reklam, pozycjonowanie produktu, tworzenie się poznawczej reprezentacji produktów i marek.
- Zarządzanie – psychologia biznesu wspiera się tutaj psychologią zarządzania wspólnie zajmując się firmą nie tylko jako organizacją, ale również zasobami ludzkimi. Kluczowe zagadnienia tu przywództwo, motywowanie, rekrutacja, szkolenia i rozwój.
- Zarządzanie efektywnością uczy przełożonych jak wpływać na swoich podwładnych dzięki wykorzystaniu analizie i modyfikacji zachowania. Nauce, która od ponad 90 lat zajmuje się badaniami nad ludzkim zachowaniem. Zarządzanie efektywnością pracowniczą skupia się na zrozumieniu zachowań, o których można powiedzieć, że działają i przynoszą zamierzone skutki. To podejście do zarządzania koncentruje się na badaniu zależności pomiędzy wdrażaną interwencją a zachowaniem pracowników. Wynikiem takich badań jest uzyskanie informacji czy dane zachowanie na skutek planowanej interwencji zwiększyło się, zmniejszyło lub pozostało na tym samym poziomie. Jest to najpraktyczniejszy sposób na zarządzanie ludźmi. Zawiera w sobie: precyzyjne zdefiniowanie rezultatu, pomiar wskaźników w celu możliwości zarejestrowania postępu oraz wprowadzenie dokładnych procedur interwencji oraz oceny ich wpływu na efektywność.
Poznaj model Indeks Potencjału Przedsiębiorczości >>KLIKNIJ TUTAJ<<
Psychologia biznesu – szczegółowe obszary oddziaływania
Psychologia biznesu przede wszystkim zajmuje się człowiekiem w warunkach biznesowych. Powiązana jest z psychologią pracy, psychologią ogólną, emocji i motywacji, psychologią społeczną czy psychologią behawioralną. Przedsiębiorstwa zatrudniają pracowników, ponieważ to dzięki ich zachowaniom mogą realizować wyznaczone przez siebie zadania. Psychologia biznesu jest odpowiedzią na to zapotrzebowanie. Jeśli zarządzający nie rozumieją praw kształtujących zachowania pracownicze to jest duże prawdopodobieństwo, że obniżają poziom tych zachowań, które są przez nich oczekiwane oraz zwiększają poziom tych, które nie powinny się pojawiać.
Szczegółowe obszary oddziaływania psychologii biznesu można pogrupować w następujące kategorie.
Psychologia biznesu – organizacja pracy
Organizacyjne wykorzystanie psychologii biznesu to przede wszystkich podejmowanie działań ukierunkowanych na stworzenie silnie wzmacniającego środowiska pracy zapewniającego pełne wykorzystanie potencjału pracowniczego. Należy do nich tworzenie odpowiedniej kultury organizacyjnej, struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa, zapewnienie strukturalnej płynności przepływu informacji i podejmowania decyzji, tworzenie reguł i norm zapewniających efektywne wykonywanie zadań. Psychologia biznesu wspiera osoby zarządzające, by ci tworzyli struktury zapewniające maksymalne wykorzystanie dostępnych zasobów pracowniczych.
Psychologia biznesu – przywództwo
Przedsiębiorstwa są tworzone, aby realizować pewne cele. Aby je osiągnąć niezbędne są odpowiedni ludzie realizujący oczekiwane od nich zadania. Tym samym przełożeni muszą posiadać wiedzę i umiejętności psychologiczne w zakresie przywództwa, procesów grupowych, pracy zespołowej, komunikacji w grupie oraz umiejętności rozwiązywania konfliktów, emocji i motywacji.
Psychologia biznesu w zarządzaniu zasobami ludzkimi
Psychologia biznesu wspiera zarządzanie zasobami ludzkimi w zakresie możliwości maksymalnego wykorzystania potencjału pracowniczego. Psychologia zapewnia tutaj wsparcie w zakresie profilowania stanowisk pracy, identyfikowania kluczowych kompetencji pracowniczych, dopasowania skutecznych metod rekrutacji, selekcji i oceny pracowniczej, adaptacji pracowniczej, badania postaw pracowniczych oraz satysfakcji pracowniczej, wspieraniem w zakresie rozwoju potencjału zawodowego w tym zapewnianie odpowiednich metod szkoleniowych i treningowych (coaching, mentoring, itp.). Psychologia zapewnia wsparcie w zakresie planowania i rozwoju kariery zawodowej oraz rozwoju kompetencji osobistych.
Psychologia biznesu i wpływ społeczny
Wiedza psychologiczna jest nieodzowna w działach zajmujących się obsługą klienta i sprzedażą. Dzięki tej wiedzy pracownicy firmy wiedzą, jak obsługiwać klientów, aby byli zadowoleni z firmy i ją polecali. Kluczowe kompetencje rozwijane z obszaru wpływu społecznego to negocjacje, mediacje i perswazja. Wpływ społeczny to również działania związane z budowaniem wizerunku i marki firmy. Psychologia biznesu pomaga w kształtowaniu takiego obrazu firmy, by jej pracownicy, klienci i kontrahenci postrzegali ją jako wartościową organizację zajmującą się atrakcyjnymi produktami i usługami.
Psychologia biznesu – procesy poznawcze i decyzyjne
Psychologia biznesu dostarcza wielu wskazań w zakresie sposobu myślenia oraz procesu podejmowania decyzji. Strategia i strategiczne myślenie mają szczególne znaczenie dla sukcesu przedsiębiorstw. Przedsiębiorcy wykazują większą podatność na stosowanie pewnych decyzyjnych zniekształceń i heurystyk, które kierują ich oceny. Przedsiębiorcy wykazują wyższy poziom skłonności do podejmowania ryzyka oraz wyższy poziom tolerancji na niejednoznaczność. W mniejszym stopniu dostrzegają zagrożenie a ich percepcja ryzyka jest zniekształcona. Interpretacja poznawcza przeprowadzana przez przedsiębiorców odgrywa znaczącą rolę w ich procesie motywacyjnym.
Psychologia biznesu i kompetencje osobiste
Psychologia wspiera biznes w rozwijaniu wybranych kompetencji osobistych, takich jak:
- Odporność i tolerancja na stres – kompetencje te mają kluczowe znaczenie dla sukcesu podejmowanego przedsięwzięcia. Efektywni pracownicy wykazują umiejętność do radzenia sobie w trudnych, niepewnych i ryzykownych sytuacjach jak również wykazują zdolność do radzenia sobie ze stresem i niejednoznacznością.
- Poczucie pewności siebie – należy do kluczowych charakterystyk skutecznych przedsiębiorców i różnicuje ich od innych grup. Posiadanie jej pozwala na sprawne odejmowanie decyzji, brak obaw wobec konfrontacji i nieporozumień. Osoby pewne siebie są gotowe do podejmowania odważnych działań. Osoby z niskim poczuciem pewności siebie nie podejmują wyzwań, nawet jeśli dostrzegają wynikające z nich korzyści. Obawy i niskie poczucie pewności siebie stanowią silny czynnik ograniczający możliwości rozwoju firmy.
- Niezależne myślenie i zdolność do niezależnego myślenia stanowią podstawę kreatywności a tym samym tworzenia nowych, innowacyjnych produktów.
- Koncentracja uwagi – należy do kluczowych umiejętności poznawczych. Jej brak lub niski poziom niesie szereg negatywnych skutków. Czynniki rozpraszające mogą obniżać produktywność o 20 procent. W przypadku zadań związanych z dużym wysiłkiem intelektualnym wskaźnik ten może wzrosnąć nawet do 50%.
Psychologia biznesu zapewnia szereg sprawdzonych rozwiązań zwiększających efektywność pracowniczą, bez dodatkowych inwestycji w infrastrukturę, wyposażanie i środki produkcji. Wystarczy zastosować psychologiczne prawidłowości, by wyniki pracy wzrosły o 20% – 50% a nawet 2-3 krotnie (. Bringing Out the Best in People: How to Apply the Astonishing Power of Positive Reinforcement, Third Edition. New York: McGraw-Hill Education, 2016).