Przedsiębiorczość określana jest mianem zespołu cech i zachowań charakteryzujących przedsiębiorców. Przedsiębiorczość to pewna postawa, dzięki której dana osoba osiąga i realizuje wyznaczone przez siebie cele związane z osiągnięciem zysku. Jest wiele definicji i ujęć związanych z przedsiębiorczością i rozumieniem przedsiębiorczości. Temat ten jest przedmiotem badań ze względu na to, iż tworzenie nowych przedsiębiorstw ma istotny wpływ na wzrost gospodarczy, zatrudnienie i innowacyjność (Guerrero, Rialp i Urbano, 2008). Przedsiębiorczość prowadzi do wzrostu ekonomicznego oraz tworzenia miejsc pracy (Badal, 2010). Z tego powodu władze na całym świecie poszukują sposobów, by angażować ludzi w działalność przedsiębiorczą i wzrost ekonomiczny, który odgrywa kluczową rolę we wzroście i utrzymaniu standardów życia oraz w celu wyłonienia czynników, które mają znacznie z punktu widzenia chęci podjęcia działalności imają wpływ na sukces w zakresie poprowadzonej działalności (Badal, 2010; Glinka i Gudkova, 2011). Do grupy tych czynników należą cechy osobowości, wyznawane wartości, sposób myślenia, motywy działania czy wzorce związane z podejmowaną aktywnością. Badania naukowe wskazują, iż przedsiębiorcy wykazują określone charakterystyki w zakresie których różnią się od innych grup społecznych czy zawodowych takich jak, managerowie, osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, czy nawet osoby planujące podjęcie działalności, ale jeszcze nie prowadzące firmy (Curral, Santos i Caetano, 2013). Dodatkowo badania wskazują, że cechy osobowości, postawy i zachowania przedsiębiorcy są ważniejsze niż takie czynniki jak dostęp do kredytu czy lokalizacji firmy dla osiągnięcia sukcesu firmy (Badal i Streur, 2014; Davidsson i Honing, 2003). Jakie zatem grupy cech predysponują do bycia skutecznym przedsiębiorcom?
Jaki masz potencjał przedsiębiorczości?
Poznaj Model Indeks Potencjału Przedsiębiorczości >>Kliknij tutaj<<
Cechy osobowości przedsiębiorcy
Wielka Piątka a przedsiębiorczość
Zhao i Seibert (2006) stwierdzili w przeprowadzonej przez siebie metaanalizie, iż istnieje różnica pomiędzy przedsiębiorcami a menadżerami w zakresie badanych cech osobowości. Badani przedsiębiorcy osiągali wyższe wyniki w skali sumienności (stopień zorganizowania, wytrwałość, zdolność do ciężkiej pracy, motywacja w dążeniu do celu) i otwartości na doświadczenie (wykazywanie ciekawości intelektualnej, dążenie do poszukiwania nowych doświadczeń i odkrywania nowych pomysłów) oraz niższe w neurotyczności (doświadczanie negatywnych emocji takich jak lęk, wrogość, impulsywność, podatność na zranienie) i ugodowości (ufność, opiekuńczość, altruizm).
Przedsiębiorczość i umiejscowienie poczucia kontroli
Umiejscowienie poczucia kontroli to przekonanie, w jakim stopniu jednostka uważa, że jej działania lub cechy osobiste wpływają na wyniki (Rotter, 1966). Istnieje empiryczny dowód wskazujący na związek między wewnętrznym poczuciem kontroli a sukcesem biznesowym (Rauch i Frese, 2000). Wewnętrzne poczucie kontroli ma dodatnią korelację z sukcesem (Cubico, Bortolani, Giuseppe i Sartori, 2010) i jest dodatnio związane z wydajnością firmy (Poon, Ainuddin i Junit, 2006). Właściciele firm z zewnętrznym umiejscowieniem poczucia kontroli wykazują niższą aktywność i zaangażowanie w codzienną pracę a tym samym są mniej skuteczni (Rauch i Frese, 2000).
Przedsiębiorczość – wartości i postawy
Wizja a przedsiębiorczość
Wizja i wizjonerskie firmy mają silniejszą kulturę organizacyjną i odnoszą większe sukcesy niż firmy, nie związane z wyrazistą wizją (Rauch i Frese, 2000).
Baum, Locke i Kirkpatrick (1998) odkryli, że formułowanie wizji ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie firmy a w szczególności na poziom organizacyjny. Zdolność do tworzenia wizji jest znaczącym predykatorem rozwoju podejmowanej działalności gospodarczej i ma znaczący wpływ na wyniki podejmowanego przedsięwzięcia.
Wizja ma szczególne znaczenie ze względu na jej zdolność do budowania bliskich relacji pomiędzy przedsiębiorcą a jego pracownikami, klientami i dostawcami a tym samym wpływa na efektywność i realizację wyników przez przedsiębiorstwo (Curral, Santos i Caetano, 2013). Rilion (1991) zauważył, że przedsiębiorcy, których osobiste wartości zostały zintegrowane z wizją swojego przedsięwzięcia, osobiście angażowali się i pasjonowali wizją swojego przedsięwzięcia.
Pasja a przedsiębiorczość
W modelu zaproponowanym przez Baum, Locke i Smith (2001) pasja ma wpływ na wyniki przedsiębiorczości poprzez proksymalne zmienne, takie jak realizacja celów czy poczucie własnej skuteczności. Pasja jest związana z orientacją zadaniową i zachowaniami ukierunkowanymi na osiągnięcie sukcesu. Jest obecna przy narodzinach przedsiębiorstwa, często określa również tożsamość przedsiębiorcy i prowadzi do zrozumienie ducha przedsiębiorczości (Cubico, Bortolani, Giuseppe i Sartori, 2010).
Posiadana przed przedsiębiorców pasja wobec przedmiotu prowadzonej działalności powoduje, że przedsiębiorcy mają większe możliwości w zakresie motywowania pracowników oraz do wyznaczania i realizacji ambitnych celów. Pasja wobec przedmiotu działalności stanowi również narzędzie perswazji. Klienci nie kupują określonego produktu ze względu na jego właściwości, ale ze względu na filozofię jaka stoi za marką i danym produktem. Z pasją wiąże się energiczność i zdolność do inspirowania. Brak pasji to brak energii. W przypadku, kiedy przedsiębiorca spotyka się z trudnościami pasja może stanowić siłę napędową do kontynuowania działań pomimo braku dotychczasowych sukcesów (Glinka i Gudkova, 2011).
Niezależność i autonomia a przedsiębiorczość
Badania nad cechami związanymi z decyzją o rozpoczęciu działalności wykazały, że te same cechy związane są zarówno z rozpoczęciem prowadzenia firmy jak również odnoszą się do sukcesu biznesowego. Należą do nich stabilność emocjonalna i niezależność (Rauch i Frese, 2000). Przedsiębiorcy mają mniejszy szacunek dla zasad i autorytetów oraz są mniej przystosowani niż pracownicy. (Welsh, Raven i DiPietro, 2018). Wykazują się wysokim poziomem autonomii i niezależności w zakresie podejmowania decyzji.
Przedsiębiorczość i motywacja przedsiębiorcza
Motywacja do założenia firmy
Decyzja o podjęciu przez daną osobę działalności gospodarczej jest zawsze uwarunkowana wieloma czynnikami a rodzaj motywacji determinuje osiągane wyniki. Bogenhold (1987) rozróżnił motywy przedsiębiorców na dwie kategorie:
- tych którzy dostrzegają lukę rynkową a tym samym okazję do jej zapełnienia by wejść na rynek,
- tych którzy są popychani do prowadzenia działalności ze względu na brak dostrzegania innych możliwości pracy.
Badania wskazują, iż przedsiębiorcy motywowani możliwościami różnią się od osób napędzanych koniecznością w swoich zachowaniach przedsiębiorczych oraz aspiracjami związanymi ze wzrostem swojego przedsiębiorstwa i rozwojem firmy. Dodatkowo przedsiębiorcy nastawieni na wzrost tworzą większą liczbę miejsc pracy (Acs, Desai i Hessels, 2008).
Motywacja osiągnięć a przedsiębiorczość
Przedsiębiorczość jest silnie związana z motywacją osiągnięć. McClelland (1961) uznawał, iż osoby wykazujące silną motywację osiągnięć wyznaczą sobie ambitne cele oraz wykazują skłonność do perspektywicznego myślenia. W przeprowadzonych przez siebie badaniach wykazał statystycznie istotną zależność pomiędzy średnim poziomem motywacji osiągnieć a wzrostem gospodarczym danego kraju co zostało potwierdzone również przez inne badania (Rauch i Frese, 2000)(Rauch i Frese, 2007).
Motywacja osiągnięć jest istotnie skorelowana zarówno z wyborem kariery przedsiębiorcy jak również wynikami działalności przedsiębiorczej (Collins, Hanges i Locke, 2004). Jest pozytywnie powiązane z sukcesem osiąganym przez przedsiębiorców (Rauch i Frese, 2000) i sukcesem biznesowych (Cubico, Bortolani, Giuseppe i Sartori, 2010).
Przedsiębiorczość i kompetencje społeczne przedsiębiorcy
Wyższy poziom kompetencji społecznych jest powiązany z sukcesem finansowym przedsiębiorstwa (Baron i Markman, 2003). Przedsiębiorcy charakteryzują się aktywnością w zakresie nawiązywania nowych relacji oraz budowania sieci powiązań (Welsh, Raven i DiPietro, 2018). Umiejętności społeczne takie jak percepcja społeczna, ekspresja i autopromocja są istotnie powiązane z miarami efektywności nowych przedsiębiorstw. Umiejętności społeczne przedsiębiorców wpływają na ich skuteczność w uzyskiwaniu kluczowych zasobów, a te zasoby z kolei wpływają na nowe wyniki przedsięwzięcia (Baron i Tang, 2008).
Inteligencja emocjonalna a przedsiębioczość
Inteligencja emocjonalna wpływa na postawy przedsiębiorcze, kreatywność i proaktywność (Zampetakis L. A., Kafetsios, Bouranta, Dewett i Moustakis, 2009). Osoby wykazujące wyższy poziom inteligencji emocjonalnej są bardziej skłonne do angażowania się w innowacje i działania na rzecz przedsiębiorczości (Ahmetoglu, Leutner i Chamorro-Premuzic, 2011). Mają zazwyczaj wyższą uczuciowość, informują o posiadaniu kreatywnych dyspozycji a tym samym ułatwiają innowacje zaś innowacyjność jest z kolei kluczowym aspektem przedsiębiorczości.
Przywództwo a przedsiębiorczość
Przedsiębiorcy wykazują zdolność do mobilizowania innych oraz ich zarządzaniem w celu realizacji wizji wzrostu gospodarczego przedsiębiorstwa. Z tego powodu zdolności przywódcze są niezwykle ważne w procesie zarządzania przedsiębiorstwem (Curral, Santos i Caetano, 2013). Przywództwo wizjonerskie, umiejętności komunikacyjne, delegowanie i wspieranie produktywności jest pozytywnie związane z sukcesem. Dodatkowo udział pracowników w funkcjonowaniu firmy i ich partycypacja w jej funkcjonowaniu pozwala na przewidywanie wzrostu i wielkości rozwoju firmy w perspektywie długoterminowej (Rauch i Frese, 2000).
Perswazja i wywieranie wpływu
Przedsiębiorcy wykazują umiejętności w zakresie zmiany postaw własnych i innych osób oraz wykazywania zachowań ukierunkowanych na tworzenie okoliczności przyczyniających się do sukcesu w zakresie podejmowanych działań. Umiejętność skutecznego współdziałania z innymi ma pozytywny wpływ na sukces w zakresie podejmowanych działań przedsiębiorczych (Baron i Markman, 2000). Zdolności komunikacyjne oraz umiejętność delegowania są istotnie powiązane z osiąganiem sukcesów biznesowych (Curral, Santos i Caetano, 2013).
Budowanie sieci kontaktów a przedsiębiorczość
Badanie dotyczące działania sieciowe obejmujące rozmiar i częstotliwość komunikowania sieciowego wskazały, że doświadczenie, aktywność sieciowa i liczba partnerów, a także wewnętrzne poczucie kontroli i potrzeba osiągnięcia mają pozytywny wpływ na wzrost podjętej działalności (Lee i Tsang, 2001). Bycie członkiem sieci biznesowej ma statystycznie istotny pozytywny skutek z rozpoczęciem działalności. Posiadanie kontaktów biznesowych wspiera podjęcie decyzji w zakresie podjęcia działalności gospodarczej (Davidsson i Honing, 2003).
Zdolności poznawcze przedsiębiorcy
Strategia i strategiczne myślenie
Strategia i strategiczne myślenie są mają szczególne znaczenie dla sukcesu małych przedsiębiorstw (Rauch i Frese, 2000). Są szczególnie ważne dla małych przedsiębiorstw, zwłaszcza z tego powodu, iż na wczesnych etapach działalności przedsiębiorcy nie opracowują planów. Z kolei dane wskazują, iż przedsiębiorstwa, które opracowują i realizują plan osiągają więcej sukcesów.
Pozyskiwanie zasobów
Przedsiębiorcy wykazują zdolność do gromadzenia zasobów finansowych i materialnych niezbędnych do zarządzania ich przedsięwzięciem. Ta zdolność uznawana jest za kluczowy czynnik predykcyjny sukcesu przedsiębiorczego (Curral, Santos i Caetano, 2013).
Innowacyjność
Przedsiębiorców charakteryzuje gotowość do wprowadzania nowych produktów i usług, wprowadzania innowacji, otwartość na zmiany, wyprzedzanie konkurencji oraz umożliwianie szybkiego wzrostu przedsiębiorstwa (Welsh, Raven i DiPietro, 2018). Badania wskazują, że regiony silnie kreatywne prezentują większa liczbę nowych firm (Cubico, Bortolani, Giuseppe i Sartori, 2010).
Wiedza biznesowa
Wiedza biznesowa pozwala na identyfikację szans rynkowych oraz sposobu w jaki mogą one zostać wykorzystane (Glinka i Gudkova, 2011). Posiadanie doświadczenia w zakresie funkcjonowania biznesu jest ważnym elementem wpływającym na chęć uruchomienia nowego przedsięwzięcia (Morris, Kuratko, Schindehutte i Spivack, 2012).
Przedsiębiorczość i podejmowanie ryzyka
Zniekształcenia poznawcze
Przedsiębiorcy wykazują większą podatność na stosowanie pewnych decyzyjnych zniekształceń i heurystyk, które kierują ich oceny w pozytywnym kierunku (Glinka i Gudkova, 2011). Mają tendencję do przeceniania prawdopodobieństwa słuszności własnego zdania i podejmowania decyzji na podstawie niewielu obserwacji lub cech w przeciwieństwie do kierowników dużych i stabilnych organizacji (Hmieleski i Baron, 2008).
Podejmowanie ryzyka i przedsiębiorczość
Ryzyko w kontekście przedsiębiorczości, to podejmowanie realizacji pomysłu biznesowego, nawet jeśli prawdopodobieństwo sukcesu jest niskie (Rauch i Frese, 2000). Podejmowanie ryzyka jest cechą charakterystyczną przedsiębiorczości. Przedsiębiorcy założyciele firm wykazują wyższy poziom w zakresie podejmowania ryzyka oraz wyższy poziom tolerancji na niejednoznaczność niż przedsiębiorcy nie będący założycielami.
Taka postawa wobec ryzyka wynika przypuszczalnie z tego powodu, iż przedsiębiorcy w mniejszym stopniu dostrzegają ryzyko lub ich percepcja ryzyka jest zniekształcona a przez co zmniejszona jest przez nich niejednoznaczność sytuacji. Takie zmniejszenie niejednoznaczności składnia przedsiębiorców do większego ryzyka (Koellinger, Minniti i Schade, 2007).
Optymizm a przedsiębiorczość
Interpretacja poznawcza przeprowadzana przez przedsiębiorców odgrywa znaczącą rolę w ich procesie motywacyjnym. Przedsiębiorcy wierzą, że podejmowane przez nich działania będą skutkować pozytywnymi rezultatami takimi jak zyski, wzrost sprzedaży czy udział w rynku. Szacuje się, iż im większe oczekiwanie pozytywnego rezultatu podejmowanych działań tym większa motywacja do działań przedsiębiorczych. Badania wskazują, że postrzeganie sytuacji przez przedsiębiorców jest kluczowym czynnikiem decydującym o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej (Hunter, Kapp i Yonkers, 2003). Wszechobecność optymizmu wśród przedsiębiorców, sugeruje, że przedsiębiorczość może przyciągać nieproporcjonalnie dużą liczbę optymistycznych jednostek (Hmieleski i Baron, 2008).
Pewność siebie a przedsiębiorczość
Przedsiębiorcy charakteryzują się wysokim poziomem pewności siebie (Badal, 2010). Częściej może zostać ona oceniona raczej jako nadmierna pewność siebie niż adekwatna samoocena (Koellinger, Minniti i Schade, 2007). Przedsiębiorcy przeszacowują swoją kontrolę nad wydarzeniami. Indywidualne postrzeganie może różnić się od faktycznych zdolności. Ich wewnętrzny punkt widzenia prowadzi ich do przeceniania własnych umiejętności, co sprawia, że myślą, że mogą.
Odporność i tolerancja na stres
Przedsiębiorcy wykazują zdolność do radzenia sobie w trudnych, niepewnych i ryzykownych sytuacjach jak również wykazują zdolność do radzenia sobie ze stresem i niejednoznacznością. Poziom niepewności jest zazwyczaj wyższy w przedsiębiorstwach działających na wolnym rynku niż w innych organizacjach (np. rządowych). W związku z tym przedsiębiorcy muszą wykazywać zdolność do adaptacji i radzenia sobie z tego typu zmiennością. Z odpornością wiąże się zdolność do dostrzegania potencjalnie pozytywnych wyników działań bez względu na to jak bardzo dane zdarzenie jest ryzykowne oraz z jak dużym wiąże się poziomem niepewności (Friborg i inni, 2006). Odporność ma charakter wielowymiarowy i może być rozumiana również jako zdolność do skutecznego radzenia sobie ze stresem (Connor i Davidson, 2003).
Tolerancja niepewności a przedsiębiorczość
Tolerancja niepewności jest ważną cechą przedsiębiorców, ponieważ wyzwania i potencjał sukcesu związane z zakładaniem przedsiębiorstw są z natury nieprzewidywalne (Shane, Locke i Collins, 2003). Tolerancja niepewności określana jest jako skłonność do postrzegania sytuacji bez wyraźnych rezultatów jako bardziej atrakcyjnej niż niebezpiecznej. Założyciele firm posiadają znacznie większą tolerancję na niejednoznaczność niż menedżerowie.
Przedsiębiorczość i ambicja
Pęd do działania odnosi się do wyrażania chęci podjęcia wysiłku związanego z realizacją własnych pomysłów. Ambicja przekłada się na wyznaczanie wysokich celów dla siebie i innych. Wysokie cele prowadzą z kolei do lepszych wyników niż cele umiarkowane lub niskie (Shane, Locke i Collins, 2003). Przedsiębiorcy wykazują wytrwałość w dążeniu do wyznaczonych przez siebie ambitnego celu oraz robienia wszystkiego co niezbędne, aby go osiągnąć (Glinka i Gudkova, 2011). Wykazują wyższy poziom sumienności (Ciavarella, Buchholtz, Riordan, Gatewood i Stokes, 2004) oraz wysokie poczucie odpowiedzialności (Hunter, Kapp i Yonkers, 2003; Badal i Streur, 2014).
Przedsiębiorczość i przedsiębiorcze poczucie skuteczności
Poczucie skuteczności jest oceną poznawczą danej osoby dotyczącą posiadania zdolności związanych z mobilizowaniem motywacji, zasobów poznawczych i kierunków działania potrzebnych, aby rozwinąć kontrolę nad zdarzeniami mającymi miejsce w życiu danej osoby (Wood i Bandura, 1989). Badania nad efektami poczucia skuteczności wskazały, że jest ono najbardziej efektywnym predykatorem zachowania i wyników działań (Bandura, 1986; Wood i Bandura, 1989). Wykazywanie poczucia skuteczności skutkuje określonym zachowaniem. Cecha ta pozwala na dostrzeganie szans a tym samym określana jest jako znacząca z punktu widzenia zachowań przedsiębiorczych (Hunter, Kapp i Yonkers, 2003). Osoby o wysoce rozwiniętym poczuciu skuteczności będą mierzyć się z trudnościami by realizować planowane przedsięwzięcia. Przedsiębiorcy wykazują wysokie poczucie skuteczności rozumiane jako przekonanie posiadania zdolności do skutecznego radzenia sobie z zadaniami wynikającymi z pełnienia tej roli (Chen, Greene i Crick, 1998).
Uogólnione poczucie skuteczności
Uogólnione poczucie własnej skuteczności wpływa pozytywnie na wydajność firmy poprzez orientację przedsiębiorczą rozumianą jako innowacyjność, proaktywność i skłonność do podejmowania ryzyka. (Poon, Ainuddin i Junit, 2006). Ludzie o wysokim uogólnionym poczuciu własnej skuteczności mają skłonność do wykazywania się wytrwałością w sytuacjach, kiedy pojawiają się problemy, szukają wyzwań i możliwości. Wykazują wyższy poziom osobistej inicjatywy (mają większe nadzieje na sukces, a tym samym przyjmują długoterminową perspektywę (Rauch i Frese, 2007). W związku z tym uogólnione poczucie własnej skuteczności wiąże się z tworzeniem przedsiębiorstw i sukcesem biznesowym (Poon, Ainuddin i Junit, 2006)(Utsch, Rauch, Rothfuss i Frese, 1999).
Przedsiębiorcze poczucie skuteczności
Przedsiębiorcze poczucie skuteczności odnosi się do siły przekonania danej osoby, że jest zdolna do skutecznego i efektywnego wypełniania ról przedsiębiorczych oraz realizowania zadań związanych z prowadzeniem działalności. Badania wskazują na pozytywny związek między rodzącą się przedsiębiorczością a przedsiębiorczym poczuciem skuteczności, a także podejściem do podejmowania przedsięwzięć przedsiębiorczych. Poczucie przedsiębiorczej skuteczności uznawane jest za solidny prognostyk wyników działania firm. W dynamicznych środowiskach efekty wysokiego poczucia przedsiębiorczej skuteczności na wydajność firmy były pozytywne w połączeniu z umiarkowanym optymizmem, ale negatywne w połączeniu z wysokim optymizmem (Hmieleski i Baron, 2008).
Cytowane prace
Acs, Z. J., Desai, S. i Hessels, J. (2008). Entrepreneurship, economic development and institutions. Small Business Economics, 31(3), 219-234.
Alsete, J. W. (2008). Aspects of entrepreneurial success. Journal of Small Business and Enterprise Developement, 15(3), 584-594.
Badal, S. (2010). Citeseerx. Pobrano z lokalizacji Entrepreneurship and job creation. Leveraging the relationship: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.456.8611&rep=rep1&type=pdf
Badal, S. B. i Streur, J. (2014). www.gallupstrengthscenter.com. Pobrano z lokalizacji ENTREPRENEURIAL PROFILE 10TM METHODOLOGY REPORT: https://www.gallupstrengthscenter.com/ep10/th-th/getfile?fileName=EP10%2FEP10_TalentDefinitions.pdf&language=th-TH
Bandura, A. (1977). Self-efficacy. Toward a Unifying Theory o f Behavioral Change. Psychology Review, 84, strony 191-215.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NY: Prentice Hall.
Bandura, A. (1994). Self-efficacy. W V. S. Ramachaudran (Red.), Encyclopedia of human behavior (Tom 4, strony 77-81). New York: Academic Press.
Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. W A. Bandura (Red.), Self-efficacy in changing societies. New York: Cambridge University Press.
Baron, R. A. i Markman, G. D. (2000). Beyond social capital: How social skills can enhance entrepreneurs’ success. Academy of Management Executive, 14(1), 106-116.
Baron, R. A. i Markman, G. D. (2003). Beyond social capital: the role of entrepreneurs’ social competence in their financial success. Journal of Business Venturing, 18, 41-60.
Baron, R. A. i Shane, S. A. (2008). Entrepreneurship: A Process Perspective. Mason: Thomson/South-Western.
Baron, R. A. i Tang, J. (2008). Entrepreneurs’ social skills and new venture performance: mediating mechanisms and cultural generality . Journal of Management, 35, 282-306.
Bateman, T. S. i Crant, M. (1993). The Proactive Component of Organizational Behavior. Journal of Organizational Behavior , 103-118.
Baum, R. J. i Locke, E. A. (2004). The relationship of entrepreneurial traits, skill, and motivation to subsequent venture growth. Journal of Applied Psychology, 98(4), 587-598.
Baum, R. J., Locke, E. A. i Kirkpatrick, S. A. (1998). A longitudinal study of the relation of vision and vision communication to venture growth in entrepreneurial firms. Journal of Applied Psychology, 83(1), 43-54.
Baum, R. J., Locke, E. A. i Smith, K. G. (2001). A multidimensional model of venture growth. Academy of Management Journal, 44, 292-303.
Begley, T. M. i Boyd, D. P. (1987). Psychological characteristics associated with performence in entrepreneurial firms and smaller businesses. Journal of Business Venturing, 2(1), 79-93.
Boyd, N. G. i Vozikis, G. S. (1994). The influence of self-efficacy on the development of entrepreneurial intentions and actions. Entrepreneurship Theory and Practice, 18(4), 63-77.
Brandstatter, H. (1997). Becoming an entrepreneur — a question of personality structure? Journal of Economic Psychology, 18, 157-177.
Bögenhold, D. (1987). De Gründerboom: Realität und Mythos der neuen Selbständigkeit. Frankfurt: Campus Verlag GmbH.
Caird, S. (2013). Pobrano z lokalizacji General measure of Enterprising Tendency test: www.get2test.net
Carter, N. M., Bartner, W. B., Shaver, K. G. i Gatewood, E. J. (2003). The career reasons of nascent entrepreneurs. Journal of Business Venturing, 18(1), 13-39.
Chandler, G. N. i Jensen, E. (1992). The founder’s self-assessed competence and venture performance. Journal of Business Venturing, 7(3), strony 223-236.
Chen, C. C., Greene, P. G. i Crick, A. (1998). Does entrepreneurial self-efficacy distinguish entrepreneurs from managers? Journal of Business Venturing, 13(4), strony 295-316.
Chen, C. C., Greene, P. G. i Crick, A. (1998). The self-efficacy expectations and occupational preferences of females and males. Journal of Business Venturing, 13(4), 295-316.
Ciavarella, M. A., Buchholtz, A. K., Riordan, C. M., Gatewood, R. D. i Stokes, G. S. (2004). The Big Five and venture survival: Is there a linkage? Journal of Business Venturing, 19, 465-483.
Clifton, J. i Badal, S. B. (2014). Entrepreneurial StrengthsFinder. New York: Gallup Press.
Collins, C. J., Hanges, P. J. i Locke, E. A. (2004). Cornell University, ILR School. Pobrano z lokalizacji The relationship of achievement motivation to entrepreneurial behavior: A meta-analysis : http://digitalcommons.ilr.cornell.edu/articles/831
Connor, K. i Davidson, J. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and anxiety, 18, 76-82.
Crant, M. J. (1996). The Proactive Personality Scale as a Predictor of Entrepreneurial Intention. Journal of Small Busines Management, 34(3), 42-49.
Cromie, S. (2000). Assessing entrepreneurial inclinations: Some approaches and empirical evidence. European Journal of Work and Organizational Psychology, 9, 7-30.
Cromie, S. i Callaghan, I. (1997). ASSESSING ENTERPRISING ATTRIBUTES — THE USEFULNESS OF CAIRD’S GENERAL ENTERPRISING TENDENCY (GET) TEST. Journal of Small Business and Enterprise Development, 4(2), 65-71.
Cubico, S., Bortolani, E., Giuseppe, F. i Sartori, R. (2010). Describing the entrepreneurial profile: The entrepreneurial aptitude test (TAI). International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 11(4), 424-435.
Curral, L., Santos, S. i Caetano, A. (2013). Theoretical foundations on the entrepreneurial potential. Amity Business Journal, 2(1), 1-11.
Davidsson, P. i Honing, B. (2003). The role of social and human capital among nascent entrepreneurs. Journal of Business Venturing, 18(3), 301-331.
Davis, H. M., Hall, A. J. i Mayer, S. P. (2015). Developing a new measure of entrepreneurial mindset: reliability, validity, and implications for practitioners. Consulting Psychology Journal: Practice and Research.
Davis, M. H., Hall, J. A. i Mayer, P. S. (2016). Developing a new measure of entrepreneurial mindset: Reliability, validity, and implications for practitioners. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 68(1), 21-48.
De Noble, A., Jung, D. i Ehrlich, S. (1999). Initiating new ventures: the role of entrepreneurial self-efficacy. Frontiers of Entrepreneurship Research. www.Babson. Edu/Entrep/Fer/Papers99/I/I_C/Ic.Html.
Drnovšek, M., Wincent, J. i Cardon, M. S. (2010). Entrepreneurial self-efficacy and business start-up: developing a multi-dimensional definition. International Journal of Entrepreneurial Behavior & Research, 16(4), 329-348.
Eckhardt, J. T. i Shane, S. A. (2003). Opportunities and Entrepreneurship. Journal of Management, 29(3), 333-349.
Eggers, J. H., Leahy, K. T. i Churchil, N. C. (1994). Entrepreneurial leadership and the development of small businesses. Paper presented at the 14th Annual Entrepreneurial Research Conference. Wellesley, MA.
Eisenhardt, K. M. (1989). Making fast strategic decisions in high-velocity environments. The Academy of Management Jorunal, 32(3), 543-576.
Ensley, M. D., Cartland, J. W. i Carland, C. J. (2000). Investigating the existence of the lead entrepreneur. Journal of Small Business Management, 38(4), 59-77.
Erlich, S. B., De Noble, T., Moore, T. i Weaver, R. R. (1994). After the cash arrives: a comparative study of venture capital and private investor involvement in entrepreneurial firms. Journal of Business Venturing, 9, strony 67-82.
Filion, L. J. (1991). Vision and relations: Elements for an entrepreneurial metamodel. International Small Business Journal, 9, 112-131.
Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J., Martinussen, M., Aslaksen, P. i Flaten, M. (2006). Resilience as a moderator of pain and stress. Resilience as a moderator of pain and stress, 61(2), 213-219.
Glinka, B. i Gudkova, S. (2011). Przedsiębiorczość. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer.
Guerrero, M., Rialp, J. i Urbano, D. (2008). The impact of desirability and feasibility on entrepreneurial intentions: A structural equation model. International Entrepreneurship and Management Journal, 4(1), 35-50.
Hisrich, R. D. (1985). The woman entrepreneur in the United States and Puerto Rico: a comparative study. Leadership and Organizational Developement Journal, 5(5), 3-8.
Hmieleski, K. M. i Baron, R. A. (2008). When does entrepreneurial self-efficacy enhance versus reduce firm performance? Strategic Entrepreneurship Journal, 2(1), 57-72.
Hoehn-Weiss, M. N., Brush, C. G. i Baron, R. A. (2004). Putting Your Best Foot Forward? Assessments of Entrepreneurial Social Competence from Two Perspectives. The Journal of Private Equity, 7(4), 17-26.
Hunter, A., Kapp, J. i Yonkers, V. (2003). A psychological model of entrepreneurial behavior. Journal of Academy of Business and Economics, 2, 180-192.
Koellinger, P., Minniti, M. i Schade, C. (2007). “I think I can, I think I can”: Overconfidence and entrepreneurial behavior. Journal of Economic Psychology, 28(4), 502-527.
Krueger, N. F. (1999). The cognitive infrastructure of opportunity emergence. Working paper.
Kureger, N. F. i Dickson, P. (1994). How believing in ourselves increases risk taking: Self-efficacy and perceptions of opportunity and threat. Decision Science, 25, strony 285-400.
Landy, F. J. i Becker, W. S. (1987). Motivation theory reconsidered. Research in Organizational Behavior, 9, 1-38.
Le Blanc, P. M. i Schaufeli, W. B. (2008). Burnout Interventions: An Overview and Illustration. W J. R. Halbesleben (Red.), Handbook of Stres and Burnout in Health Care. Hauppauge NY: Nova Science Publishers.
Lee, D. Y. i Tsang, E. W. (2001, czerwiec). The effects of entrepreneurial personality, background and network activities on venture growth. Journal of Management Studies, 38(4), 583-602.
Locke, E. A. i Latham, G. P. (1990). A theory of goal setting and task performance. Englewood Cliffs, NY: Prentice-Hall.
Locke, E. A. i Latham, G. P. (2004). What should we do about motivation theory? Six recommendations for the twenty first century. Academy of Management Review, 29(3), strony 388-403.
Markman, G. D., Balkin, D. B. i Baron, R. A. (2002). Inventors and new venture formation: The effects of general self-efficacy and regretful thinking. Entrepreneur Theory and Practice, 4, strony 149-165.
Marvel, M. R. i Lumpkin, T. G. (2007). Technology entrepreneurs’ human capital and its effects on innovation radicalness. Entrepreneurship Theory and Practice, 31(6), 807-828.
Mayer, J. D., Salovey, P. i Caruso, D. R. (2000). Models of emotional intelligence. W R. J. Sternberg, Handbook of Intelligence (strony 396-420). Cambridge: Cambridge University Press.
McClelland, D. (1961). The Achieving Society. Princeton: Van Nostrand Company Inc.
McGee, J. E., Peterson, M., Mueler, S. L. i Sequeira, J. M. (2009). Entrepreneurial Self‐Efficacy: Refining the Measure. Entrepreneurship Theory and Practice, 33(4), 965-988.
Miles, R. i Snow, C. (1978). Organizational strategy, structure, and process. New York: McGraw-Hill.
Miner, J. B. (1996). The 4 routes to entrepreneurial success. San Francisco: Berrett- Koehler.
Miner, J. B. (1997). A psychological typology and its relationship to entrepreneurial success. Entrepreneurship and Regional Development,, 9, 319-334.
Miner, J. B. i Raju, N. S. (2004). Risk Propensity Differences Between Managers and Entrepreneurs and Between Low- and High-Growth Entrepreneurs: A Reply in a More Conservative Vein. Journal of Applied Psychology, 89(1), 3-13.
Morris, M. H., Kuratko, D. F., Schindehutte, M. i Spivack, A. J. (2012). Framing the Entrepreneurial Experience. Entrepreneurship Theory and Practice, 36(1), 11-40.
Poon, M. L., Ainuddin, R. A. i Junit, S. H. (2006). Effects of Self-concept Traits and Entrepreneurial Orientation on Firm Performance. International Small Business Journal: Researching Entrepreneurship, 24(1), 61-82.
Porter, M. (1980). Competitive strategy. New York: Free Press.
Rauch, A. i Frese, M. (2000). Psychological approaches to entrepreneurial success. A general model and an overview of findings. W C. L. Cooper i I. T. Robertson, International Review of Industrial and Organizational Psychology(strony 101-142). Chichester: Wiley.
Rauch, A. i Frese, M. (2007). Let’s put the person back into entrepreneurship research: A meta-analysis on the relationship between business owners’ personality traits, business creation, and success. European Journal of Work and Organizational Psychology, 16(4), 353-385.
Robinson, P. B., Stimpson, D. V., Huefner, J. C. i Hunt, K. H. (1991). An Attitude Approach to the Prediction of Entrepreneurship. Entrepreneurship Theory and Practice, 15(4), 13-32.
Romanelli, E. (1987). New Venture Strategies in the Minicomputer Industry . California Management Review, 30(1), 160-175.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28.
Sandberg, W. R. i Hofer, C. W. (1987). Improving new venture performance: The role of strategy, industry structure, and the entrepreneur. Journal of Business Venturing, 12, 5-28.
Schwarzer, R. i Fuchs, R. (1996, 1996). Self-efficacy and Health Behaviours. W M. Conner i P. Norman (Redaktorzy), Predicting Health Behaviour (strony 163-196). Buckingham–Philadelphia: Open University Press.
Shane, S. (2000). Prior knowledge and the discovery of entrepreneurial opportunities. Organization Science, 11(4), 448-469.
Shane, S., Locke, E. A. i Collins, C. J. (2003). Entrepreneurial motivation. Human Resource Management Review, 13(2), strony 257-279.
Simon, M., Houghton, S. M. i Aquino, K. (2000). Cognitive biases, risk perception, and venture formation: how individuals decide to start companies. Journal of Business Venturing, 15, 113-134.
Stewart, W. H. i Roth, P. L. (2001). Risk propensity differences between entrepreneurs and managers: A meta-analytic review. Journal of Applied Psychology, 86(1), 145-153.
Stewart, W. H. i Roth, P. L. (2007). A meta‐analysis of achievement motivation differences between entrepreneurs and managers. Journal of Small Business Management, 45(4), 401-421.
Tan, J. i Peng, M. (2003). Organizational slack and firm performance during economic transitions: Two studies from an emerging economy. Strategic Management Journal, 24(13), 1249-1262.
Utsch, A., Rauch, A., Rothfuss, R. i Frese, M. (1999). Who Becomes a Small Scale Entrepreneur in a Post-Socialist Environment: On the Differences Between Entrepreneurs and Managers in East Germany. Journal of Small Business Management, 37, 31-42.
Welsh, D., Raven, V. P. i DiPietro, B. R. (2018). A Comparison of Entrepreneurial Traits among Franchisees, Franchisors & Franchise Executives: A Surprising Finding.
Wickham, P. A. (2006). Strategic Entrepreneurship (wyd. IV). Harlow: Pearson Education Limited.
Wood, R. i Bandura, A. (1989). Social cognitive theory of organizational management. Academy of Management Review, 3, strony 361-384.
Zampetakis, L. A., Kafetsios, K., Bouranta, N., Dewett, T. i Moustakis, V. S. (2009). On the relationship between emotional intelligence and entrepreneurial attitudes and intentions. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 15, 595-618.
Zhao, H. i Seibert, S. E. (2006). The big five personality dimensions and entrepreneurial status: a meta-analytical review. Journal of Applied Psychology, 91(2), 259-271.
Ziemiański, P. i Zięba, K. (2014). Znaczenie źródeł poczucia samoskuteczności u początkujących przedsiębiorców – raport z badań. Research on Enterprise in Modern Economy – theory and practice(4).