Zarządzanie do zajmowanie się zachowaniem pracowników. Jeśli przełożony nie robi tego świadomie, to prawdopodobnie uzyskuje przypadkowe wyniki. Właściciel firmy, CEO, zatrudnia ludzi do tego, aby dokładnie zajmowali się tym, czym zajmuje się firma. Jedynym sposobem, aby to osiągnąć, jest oczekiwane zachowanie. Podstawowe prawa zachowania jednoznacznie (eksperymentalnie) wskazują, że ludzie zachowują się w określony sposób oraz zwiększają częstość, jakość czy intensywność pożądanego zachowania wyłącznie dzięki wzmocnieniom. Nie ma innej możliwości. Co więcej, tylko wzmocnienia pozytywne kształtują przyjazne środowisko pracy sprawiając, że ludzie chętnie do niej przychodzą i angażują się w nią czując się w niej dobrze. Co jest zatem kluczem do kształtowania wzmacniającego środowiska pracy? Należy do niego między innymi skuteczne docenianie pracowników.
Skuteczne docenianie – zasada wzmocnienia
Docenianie, okazywanie uznania i aprobaty to wyjątkowo silne wzmocnienie społeczne. Wzmocnienie to każde zdarzenie, które powoduje wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia danego zachowania. Stanowi podstawową zależność, dzięki której można w prosty sposób sprawić, że kluczowe zachowania będą pojawiać się częściej. Budowanie firmy w oparciu o kulturę częstych wzmocnień społecznych nie tylko prowadzi do wzrostu pożądanych zachowań, ale kreuje również pozytywne relacje pracownicze, przyjazne środowisko pracy czy wzrost atrakcyjności osób stosujących wzmocnienia. Brak stosowania wzmocnień w odniesieniu do pożądanych zachowań sprawia, że z czasem będą one wygasać. Wygaszanie to proces polegający na ograniczeniu wystąpienia określonego zachowania poprzez zaprzestanie pojawiania się utrzymującego to zachowanie wzmocnienia. Wygaszanie prowadzi do zmniejszenia się częstości występowania pożądanego zachowania aż w końcu do całkowitego jego zaniknięcia. Aby do tego nie dopuścić jednym z rozwiązań jest skuteczne docenianie pracowników za wykazywane przez nich pożądane zachowania.
Skuteczne docenianie i związane z nim strategie
Skuteczne docenianie opiera się na czterech strategiach, które należy wykorzystywać w przypadku wykazywania przez pracowników pożądanych zachowań. Oznacza to, że przełożeni muszą konsekwentnie, systematycznie, poprawnie oraz w odpowiednim momencie stosować wszystkie cztery strategie. Stosowanie poniższych strategii w sposób wybiórczy jest nieefektywne.
Informuj pracownika, że dostrzegłeś jego pożądane zachowanie
Przełożeni mają skłonność do zwracania uwagi głównie na niepożądane zachowania pracowników. Jest to zła strategia, zwłaszcza jeśli nie towarzyszy jej komunikowanie pracownikom, że są doceniani za wykazywanie przez nich pożądanych zachowań.
Pierwsza strategia skutecznego doceniania zakłada zauważanie i wyrażanie uznania pracownikom za wykazywanie oczekiwanych od nich zachowań. Przełożeni robiąc to wzmacniają pożądane zachowanie wpływając na wzrost prawdopodobieństwa jego wystąpienia w przyszłości. Dla wątpiących w tą strategię pomocne może być udzielenie sobie odpowiedzi na następujące pytanie: jakich zachowań od pracowników chcesz więcej – tych pożądanych czy niepożądanych? Odpowiedzialny przełożony, który oczekuje większej ilości pożądanych zachowań, może zwiększyć ich ilość wyłącznie dzięki stosowaniu wzmocnień. Przykłady okazywania słownego uznania i aprobaty znajdują się we wpisie „Jak bezkosztowo nagradzać pracowników, czyli 165 sposobów na powiedzenie WSPANIALE!!!”.
Okazuj uznanie sporadycznie
Kolejna strategia skutecznego doceniania opiera się na prawidłowości, która wskazuje, że wzmacnianie w rozkładzie sporadycznym (od czasu do czasu) prowadzi do ukształtowania się stabilnego i trwałego w czasie zachowania. Chwalenie, docenianie, okazywanie aprobaty i uznania jest zdecydowanie skuteczniejsze, jeśli pojawia się od czasu do czasu a nie za każdym razem, kiedy pracownik zrobi coś w sposób pożądany. Ta strategia skutecznego doceniania motywuje i prowadzi do silnego powtórzenia danego zachowania. Od czasu do czasu nie oznacza raz w miesiącu. Zalecane absolutne minimum to jest raz dziennie o różnej porze dnia za różne, pożądane zachowania. Dobry przełożony powinien prowadzić rejestr, kiedy, komu i za co udzielił wzmocnienia. Dzięki tej procedurze przejmuje kontrolę nad tym, nad jakimi zachowaniami pracuje i jak wyglądają wyniki jego pracy.
Doceniaj krótko i wyraźnie w formie naturalnej konsekwencji zachowania
W tej strategii skutecznego doceniania chodzi o to, by okazanie uznania było niejako naturalną, spontaniczną konsekwencją pożądanego zachowania. Odczytanie na koniec dnia z listy kto jest doceniony i za co nie jest najlepszym wyborem. Wywieszenie na tablicy ogłoszeń, kto w danym dniu dobrze pracował, też nie jest najlepszym rozwiązaniem. Skuteczne docenianie w tym przypadku polega na przyłapaniu pracownika na pożądanym zachowaniu oraz krótkim i wyraźnym udzieleniu mu pochwały i uznania.
Doceniaj w różnorodny sposób
Stosowanie ciągle tych samych słów uznania sprawia, ze pracownicy przyzwyczajają się do nich a przez to przestają one pełnić swoją funkcję. Co więcej, jest duża szansa, iż udzielane im w kółko te same pochwały i słowa uznania zostaną przez nich ocenione jako nieszczere. Aby temu zapobiec doceniaj w różnorodny sposób stosując różne formy okazywania uznania. Pomocna może być lista zamieszczona w następującym wpisie „Jak bezkosztowo nagradzać pracowników, czyli 165 sposobów na powiedzenie WSPANIALE!!!”.
Doceniaj warunkowo
Skuteczne docenianie powinno uwzględniać nazwanie zachowania, za które pracownik jest chwalony. Wzmocnienie musi być warunkowe i udzielane za konkretne zachowanie. Przełożony zamiast powiedzieć, „Bardzo ładnie”, „Podoba mi się”, itp. powinien powiedzieć: „Bardzo starannie montujesz wiązki. Wszystkie elementy są na właściwym miejscu”.
Skuteczne docenianie wymaga szczerości
Udzielona pochwała musi być szczera i wynikać z prawdziwego zadowolenia z tego, jak swoją pracę wykazuje pracownik. Brak wiary w treść przekazywanego uznania sprawi jedynie, że będzie ono nieskuteczne.