Jeśli to, gdzie zmierzasz, nie ma znaczenia, to tym samym nie ma znaczenia to, gdzie zaprowadzą cię twoje zmagania. Bez względu na to, co robimy to zawsze podporządkowujemy swoje działanie czemuś: celom, oczekiwaniom, potrzebom, doświadczanym emocjom, pragnieniom, wyborom czy wartościom. Zrozumienie tego faktu prowadzi do uwalniającego wniosku: to my sami kierujemy własnym życiem decydując o tym czemu je podporządkowujemy. Możemy ukierunkować je na podążanie za rzeczami, których nie chcemy, albo możemy dokonać znaczących oraz inspirujących wyborów życiowych i nadać im głębszy sens poprzez wartości, którymi chcemy się kierować. Życie w zgodzie z wartościami oznacza działanie w służbie tego, co uznawane jest przez nas za cenne.
Wartości jako kompas
Wartości to zasady, które pozwalają kierować działaniami i motywować do realizacji celów. Są deklaracjami określającymi, co chcemy robić z życiem, czego chcemy bronić i jak chcemy się zachowywać. Stanowią kompas trzymając nas na właściwym kursie oraz pokazują kierunek w jakim ma być realizowane życie. Wartości określają nie tylko to, co ma być realizowane dzień pod dniu, ale odnoszą się głównie do tego, jak chcemy, aby wyglądało całe nasze życie. Zakładając, że mamy tylko jedno życie i jedną szansę, aby je przeżyć w zgodzie ze sobą, to wartości są tym drogowskazem, który nadaje mu sens i znaczenie. Są potrzebne, gdyż pomagają dokonywać wyborów. Kiedy ktoś umrze, pozostaje po nim nie to co posiadał, ale to co sobą reprezentował. Nieważne są zgromadzone przez nich dobra materialne, ale to jak prowadzili swoje życie. Nasza obecność na ziemi jest ograniczona czasowo. Mimo wszystko ma to budujące znaczenie, gdyż oznacza to, że jedyny wybór jaki możemy dokonać to życie w zgodzie ze sobą i swoim własnym sensem. Kierując się wartościami, twoje życie może być dokładnie takie jakie zechcesz.
Wartości jako źródło spełnienia
Wielu osobom osiągającym sukces nie towarzyszy poczucia spełnienia. Wynika to z faktu, że spełnienie nie jest tym samym co osiągnięcie. Pojęcia te często są ze sobą mylone. Osiągnięcie jest czymś, co zdobywamy lub do czego dochodzimy jak do namacalnego, wymiernego i jasno zdefiniowanego celu. Poczucie spełnienia jest z kolei stanem umysłu a nie określonym wynikiem. Drogę do celu jest stosunkowo łatwo wyznaczyć. Z kolei wyznaczenie ścieżki wiodącej do stanu spełnienia nie jest już takie proste. Poczucie spełnienia pojawia się wtedy, gdy mamy jasno określone wartości oraz codzienność wypełniona jest działaniami ukierunkowanymi na ich realizację. W przypadku osiągnięć czynnikiem motywacyjnym jest coś namacalnego. W przypadku spełnienia czynnik motywujący to coś głębszego, wręcz duchowego. Osiągnięcia mogą być znakami potwierdzającymi, że jesteśmy na właściwej drodze, ale to codzienna realizacja wartości jest źródłem spełnienia.
Cechy charakteryzujące wartości
Wartości stanowią cechy działań i aktywności, a nie poszczególnych rzeczy. Wartości to czasowniki i przysłówki, a nie rzeczowniki i przymiotniki. Są one tym, co jest robione i wykonywane a nie tym co się posiada. Ze względu na to, że są cechą tego, co jest robione to nigdy się nie kończą.
Wartości to nie cele. Cele to rzeczy, osiągalne zdarzenia lub sytuacje, które można uzyskać. Można je spełnić, osiągnąć lub zakończyć. Cele często wynikają z kierunku (wartości), ale nimi nie są. Wartości są jak znak wskazujący kierunek jazdy, np. naprzód. Bez względu na to jak daleko uda się komuś jechać do przodu, to zawsze można pojechać dalej. Z kolei cel jest czymś, co chce się osiągnąć podczas podróży. Jest jak punkt postoju, podczas którego realizowane są sprawy związane z podróżą. Wartości są wskazówkami wyznaczającymi kierunek, podczas gdy cele to coś, co chcemy osiągnąć lub zdobyć.
Wartość jest nieustanna. Można zgodnie z nią postępować do końca życia i w każdej chwili podążać za nią albo z niej zrezygnować.
Wartości są tu i teraz. W każdej chwili można zdecydować, czy się chce postępować w zgodzie z określonymi wartościami.
Wartości to nie oczekiwania, wymagania, pragnienia i potrzeby. Sukces, wyniki, uznanie, szacunek to nie są wartości. Wartości można realizować bez względu na to, w jakiej ktoś jest kondycji, co się dzieje w około a ich nierealizowanie jest wyłącznie wynikiem wyboru.
Wartości to nie uczucia. Uczucia przypływają i odpływają. Nie znajdują się pod całkowitą kontrolą własnej woli. Dana osoba może definiować wartość jako pragnienie bycia szczęśliwym. Wydaje się, że jest to wartość, ale nią nie jest. Bycie szczęśliwym to poczucie, które można mieć lub nie, tak jak przedmiot. Z kolei wartości nie są czymś, co można posiadać jak jakiś przedmiot. Wartości to cechy wybranych działań i kierunek działania.
Wartości to nie moralność. Moralność i etyka to zbiór zasad społecznych wskazujących na to, co jest dobre a co złe. Wartości z kolei są związane z niepodlegającym ocenie osobistym wyborem.
Odkrywanie wartości
Każdy człowiek posiada wartości, ale różni ludzie dochodzą do nich różnymi drogami. Są czymś, co się odkrywa a nie wymyśla i tworzy. Istnieje wiele technik, które są pomocne w określaniu i definiowaniu wartości. Poniżej znajduje się opis wybranych sposobów. Ich siła oddziaływania jest większa, jeśli jest wprowadzana w formie ćwiczeń opartych na doświadczeniu. Wiąże się z tym konieczność wyobrażania sobie, wizualizowania, wczuwania się w role, poszczególne osoby czy wyobrażone historie:
- Wyobraź sobie swoje osiemdziesiąte urodziny (albo dwudzieste pierwsze, albo pięćdziesiąte, albo przyjęcie z okazji przejścia na emeryturę itp.) dwie lub trzy osoby wygłaszają przemowy o tym, co sobą reprezentujesz, co dla nich znaczysz, jaką rolę odegrałeś w ich życiu. W idealnym świecie, gdybyś przeżył swoje życie, będąc takim człowiekiem, jakim chciałbyś być, co byś usłyszał o sobie od przemawiających?
- MAGICZNA RÓŻDŻKA. Wyobraź sobie, że masz magiczną różdżkę, dzięki której możesz zrobić wszystko co tylko chcesz. W jaki sposób ją wykorzystasz nadając kształt i to jak funkcjonuje Twoje życie. Jakie ma ona znaczenie, jak wpływasz
- Odziedziczyłeś fortunę. Co byś z nią zrobił? Kto by ci towarzyszył w twoich działaniach, kto by doceniał rzeczy, które byś kupował? Jak byś się zachowywał wobec ludzi, którzy dzieliliby z tobą twoje nowe życie?
- BADANIE TWOJEGO BÓLU
- Bój to twój sprzymierzeniec: co twój ból mówi ci o tym, co jest dla ciebie ważne, na czym ci naprawdę zależy?
- Ból to twój nauczyciel: w jaki sposób ten ból może ci pomóc wzrosnąć lub opanować nowe umiejętności i rozwinąć mocne strony? Jak może ci pomóc lepiej odnosić się do ludzi?
- Od martwienia się do troski: o co, jak pokazują twoje obawy, zmartwienia i niepokoje, się troszczysz? Co jest – jak przypominają – dla ciebie bardzo ważne?
- ANALIZA ZMARTWIEŃ. Zastanów się nad tym, co dobrego pokazują twoje zmartwienia, obawy i niepokoje? Na jakie wartości wskazują i co się pod nim kryje, co jest dla ciebie bardzo ważne?
- ANALIZA MOCNYCH STRON. Jakie masz mocne strony i cechy? Jakie chciałbyś rozwinąć? Jak je chciałbyś wykorzystać? Jakie wartości kryją się za twoimi mocnymi stronami.
- WZORZEC DO NAŚLADOWANIA. Na kim się wzorujesz lub na kim chciałbyś się wzorować? Kto cię inspiruje? Jakie podziwiane przez ciebie mocne strony lub cechy ma ta osoba?
- LIGA NIEZWYKŁYCH LUDZI. Stwórz listę osób, które oceniasz jako wybitne i godne naśladowania. Następnie przy każdej z nich wypisz listę cech i wartości, które one sobą reprezentują i zdefiniuj je zgodnie kryteriami wartości.
- Pytania pomocne w określaniu wartości:
- O co chcesz walczyć i czego chcesz bronić w życiu?
- O jakie swoje mocne strony i cechy chcesz się troszczyć
- Co chcesz sobą reprezentować?
- Jaki sens chcesz nadać swojemu życiu?
- Jakim chcesz być przedsiębiorcą, przełożonym, inwestorem?
- Co nadaje sens twojemu życiu?
- Po co jesteś na świecie?
- Jak się chcesz zapisać w świecie?
- Jakie słowa bym wybrał, gdybym miał opisać sam siebie za pomocą trzech haseł (czyli słów, które najlepiej podsumowują istotę mojej przyszłej tożsamości)?