Wielcy przedsiębiorcy tworzą wybitne produkty zmieniające codzienność funkcjonowania dużych ilości ludzi. To co ich wyróżnia od przeciętnych przedsiębiorców to tworzone przez nich platformy i ekosystemy branżowe. Modele biznesowe wybitnych przedsiębiorców opierają się na całych ekosystemach angażujących produkty, partnerów, komplementarne usługi i powiązanych z nimi przedsięwzięcia stanowiące samodzielne rynki. Myślenie w kategoriach globalnych platform i ekosystemów pozwala nie tylko na pokonanie konkurencji, ale również na generowanie olbrzymich zysków oraz wprowadzanie innowacji zmieniających na stałe codzienne funkcjonowanie całych społeczności (Yoffie i Cusumano, 2016).
Platformy i ekosystemy branżowe – filozofia
Platforma branżowa to struktura umożliwiająca tworzenie powiązanych produktów, komponentów bez konieczności tworzenia bazowego produktu od podstaw. Twórcy platform i ekosystemów branżowych tworzą rozwiązanie, do którego zapraszają inne podmioty umożliwiając im dostęp do pewnych wspólnych zasobów, aby wspólnie tworzyć uzupełniające się produkty. W efekcie powstaje cały, rosnący wykładniczo, ekosystem powiązanych ze sobą rozwiązań stanowiący odrębny rynek usług/produktów. Kluczem do budowy ekosystemu branżowego jest postawienie nie tyle na samodzielny produkt, co stworzenie całej struktury umożliwiającej opracowanie usług/produktów przez firmy partnerskie (Yoffie i Cusumano, 2016).
Platformy i ekosystemy branżowe – efekt sieciowy
Platforma branżowa jest trwalsza niż samodzielny produkt ze względu na związany z nią efekt sieciowy. Wraz ze wzrostem liczby osób korzystających z danej platformy wzrasta jej atrakcyjność. Jeśli firmy partnerskie tworzą na nią nowe rozwiązania przyciąga to kolejnych użytkowników. W miarę wzrostu liczby produktów komplementarnych wzrasta użyteczność platformy przyciągając tym samym kolejnych użytkowników, którzy to znowu przyciągają kolejnych twórców produktów i usług. Silne efekty sieciowe są w stanie doprowadzić do stworzenia globalnych społeczności innowatorów. Efekt sieciowy jest tym większy, im większa jest liczba użytkowników danej platformy, oferowanych przez platformę usług oraz usług komplementarnych oferowanych przez partnerów (Yoffie i Cusumano, 2016).
Platformy i ekosystemy branżowe – przykłady
Jeff Bezos i Amazon Marketplace
Amazon udostępnia na swojej stronie podmiotom zewnętrznym sprzedaż oferowanych przez nich produktów, zwiększając tym samym możliwość wyboru klientów. Sprzedawcy mają dostęp do największej na świecie platformy komercyjnej i bazy konsumentów, a Amazon zwiększa swoją ofertę bez ponoszenia kosztów na zakup dodatkowych towarów (Galloway, 2019). Amazon Marketplace stanowi źródło 40% dochodów Amazon i jest poszerzony o takie funkcjonalności jak system płatności Amazon, pakowanie, reklamę czy sprzedaż w skali globalnej (Amazon Services, 2019).
Steve Jobs i App Store
Jobs miał świadomość, że Apple jest częścią pewnego ekosystemu. Rozumiał, iż mimo produkowania nawet najlepszego sprzętu, to bez świetnych aplikacji dostarczanych przez inne firmy nie mógłby zapewnić klientom kompletnego rozwiązania i wspaniałego doświadczenia. Wszystkie inne duże firmy platformowe miały później skopiować model biznesowy Apple. Użytkownik zamiast przeszukiwać strony internetowe producentów wystarczy, że odwiedzi App Store, który scentralizował i uprościł cały proces zamawiania zapewniając producentom kanał sprzedaży a klientom prosty system płatności i bezpieczny kanał dystrybucji (Yoffie i Cusumano, 2016). App Store został oceniony jako absolutnie magiczne rozwiązanie.
Bill Gates i Microsoft Windows
Gates tworząc system operacyjny dla IBM dostrzegł możliwość na stworzenie platformy. Microsoft współpracował z niezależnymi programistami w większym stopniu niż inne firmy. Wg Gatesa z tego właśnie powodu system operacyjny Microsoft pokonał wszystkie inne. Gates udostępniał bezpłatnie pakiet umożliwiający projektowanie, zawierający przykładowe kody i dostateczną ilość informacji, by można było konstruować nowe pecety i pisać oprogramowania aplikacyjne. Wszystkie te starania pomogły w rozpowszechnieniu milionów kopii aplikacji dla Windowsów (Yoffie i Cusumano, 2016).
Larry Page, Sergey Brin i Google Android
Założyciele Google, dzięki temu, iż dostarczali aplikacje na IOS widzieli jak dużym powodzeniem cieszą się ich usługi na tą platformę mobilną. Uznali, iż chcą wejść w ten rynek. Aby tego skutecznie dokonać i móc rywalizować z Apple postanowili, że stworzą system o charakterze otwartym. Google zorganizował konsorcjum wokół projektu Android przyłączając do niego firmy zajmujące się produkcją smartfonów. Android jako systemem open source, zdobył olbrzymią popularność i pomógł Google przejąć pałeczkę na rozwiązania mobilne. Dzięki tej platformie więcej ludzi miało dostęp do Internetu za pomocą smartfonów co oznaczało większą liczbę użytkowników produktów Google. Oddając producentom smartfonów możliwość bezpłatnego korzystania z systemu zapewnili sobie dostęp do miliardów klientów, którym mogli proponować swoje usługi. Dzięki otwartości Androida Google mógł czerpać korzyści z talentów tysięcy ludzi, do których normalnie nie miałby dostępu. Możliwość tworzenia aplikacji przez niezależnych deweloperów na tą platformę w dużym stopniu wpłynęła na jej popularność a polityka open source pomogła szybko zdobyć duży udział na rynku mobilnych systemów operacyjnych (Schmidt i Rosenberg, 2016). Obecnie Android jest najczęściej używanym systemem operacyjnym (StatCounter Global Stats, 2019).
Mark Zuckerberg i Facebook
Kluczowym strategicznym zabiegiem Marka Zuckerberga było przekształcenie Facebooka w platformę. Zdecydował, żeby wokół swojego serwisu zbudować cały ekosystem tak by Facebook stał się czymś w rodzaju systemu operacyjnego, na którym producenci oprogramowania mogli udostępniać ludziom własne aplikacje. Żaden inny serwis społecznościowy nie posiadał takiej możliwości. Zuckerberg myślał o platformach od momentu, kiedy zaczął tworzyć swoje własne oprogramowania (Kirkpatrick, 2011). Wszyscy zupełnie za darmo mogą tworzyć aplikacje, założyć firmę na Facebooku, reklamować się, prowadzić sprzedaż czy cokolwiek zechcą (Walter, 2013). Moment, w którym sprawił, że Facebook stał się platformą spowodował, że firma stała się wyjątkowo trudna do pokonania przez rywali.
Cytowane prace
Amazon Services. (2019). Sell on Amazon. Pobrano 2019 luty z lokalizacji Amazon Services: https://services.amazon.com/
Galloway, S. (2019). Wielka czwórka. Ukryte DNA: Amazon, Apple, Facebooka i Google. Poznań: Rebis.
Kirkpatrick, D. (2011). Efekt facebooka. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Schmidt, E. i Rosenberg, J. (2016). Jak działa Google. Kraków: Insignis.
StatCounter Global Stats. (2019, maj 06). StatCounter Global Stats. Pobrano z lokalizacji Mobile Operating System Market Share Worldwide: http://gs.statcounter.com/os-market-share/mobile/worldwide
Walter, E. (2013). Myśl jak Zuck. Pięć sekretów biznesowych Marka Zuckerberga – genialnego założyciela Facebooka. Gliwice: Helion.
Yoffie, D. i Cusumano, M. (2016). Zasady strategii. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.